Tên quẻ: Cách

Hán Việt: Cách 革, Phiên âm: Gé (Cách)

Văn ngôn:

革：已日乃孚，元亨利貞，悔亡。

Dịch âm. – Cách: Dĩ nhật nãi phu, nguyên hanh lợi trinh, hối vong.

Dịch nghĩa. – Cách: Đã qua ngày thì mới tin, rất hanh thông, giữ đạo thì có lợi, hối hận sẽ tiêu tan.

Quẻ đơn trên: Đoài, Quẻ đơn dưới: Ly

Ý nghĩa quẻ Cách

Quẻ Cách dạy rằng: thay đổi là tất yếu khi cũ kỹ đã không còn hợp thời, nhưng phải thay đổi đúng lúc, đúng cách, đúng người.

• Dĩ nhật nãi phu – tức là sau thời gian chín muồi, lòng người tin phục mới nên đổi.
• Nếu đổi quá sớm → người không theo.
• Nếu đổi quá muộn → cơ hội đã qua.
• → Cách là thay đổi có chính nghĩa, có mục tiêu lớn, không vì lợi riêng.

Lời bàn của Tiên Nho

Tiên Nho nói: “Không có gì là bất biến, chỉ có chính đạo là vĩnh viễn.”

Quẻ Cách là quẻ của thời đại chuyển mình, người quân tử phải thấy được thời cơ, và dám đổi mới vì lợi ích chung, nhưng không được làm trái đạo.

→ Cách cũ nhưng giữ đạo lý, đổi mới nhưng giữ lòng tin.

Bài học từ quẻ

Quẻ Cách dạy rằng:

• Khi thời thế thay đổi, người quân tử phải biết “cách” – đổi mới để hợp thời, nhưng không bỏ đạo.
• Đổi vì lợi ích chung, không vì danh lợi riêng.
• Cần sự đồng lòng, niềm tin của mọi người, thì đổi mới mới thành công.
• Phải đợi thời chín, không hấp tấp cũng không chậm trễ.

Lời kết

Cách là quẻ dành cho người lãnh đạo thời thay đổi, biết nắm bắt cơ hội, biết giữ chính đạo trong khi biến chuyển.

Biết khi nào nên thay đổi, khi nào nên giữ vững, đó là trí tuệ lớn.

→ Cách đúng lúc, đúng đạo thì thiên hạ yên. Cách sai chệch đạo thì loạn lớn.

Truyện của Trình Di. - Cách là đổi cái cũ, đổi cái cũ thì người ta chưa chịu tin ngay, cho nên phải đợi hết ngày, lòng người mới tin theo “Cả hanh lợi trinh, ăn năn mất” là sao? Có hỏng nát mới phải thay đổi, mà thay đổi là để làm cho hanh thông, cho nên, đổi đi mà có thể cả hanh, đổi đi mà lợi về chính đạo, thì có lâu dài mà được cái nghĩa “bỏ cũ”, không phải ăn năn về sự biến động, thế là “ăn năn mất”. Đổi thay mà không ích lắm, còn đáng ăn năn, huống chi đổi thay mà lại có hại. Vì vậy, cố nhân mới coi việc cải cách là việc quan trọng.

Bản nghĩa của Chu Hy. - Cách là biến đổi, chằm Đoài ở trên, lửa Ly ở dưới, lửa cháy thì nước cạn, nước vỡ thì lửa tắt. Hai gái nhỡ và nhỏ hợp làm một quẻ, mà gái nhỏ ở trên, gái nhỡ ở dưới, chí không tương đắc với nhau, cho nên quẻ nó là Cách. Lúc mới biến cách người ta chưa tin, cho nên mới đợi hết ngày mới tin. Lại vì bên trong mà đức văn vẻ sáng sủa, bên ngoài có vẻ hào vui đẹp lòng, cho nên lời Chiêm của nó là hễ có thay đổi thì đều cả hanh, mà được chính đạo, những sự thay đổi xứng đáng mà sự ăn năn về cái thay đổi đó đều mất. Nếu có gì bất chính, thì việc thay đổi không được ai tin, không thể hanh thông, lại có ăn năn nữa. 

Xem chi tiết nội dung của từng hào

Hào thứ 1 Hào thứ 2 Hào thứ 3 Hào thứ 4 Hào thứ 5 Hào thứ 6